ضرورت توانمندسازی زنان روستایی با هدف افزایش تاب‌آوری اقلیمی

عکس: حمید بورگانی

15 اکتبر (23 مهرماه) به عنوان روز جهانی زنان روستایی از سال 2008، با تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد، در فهرست روزهای بین المللی سازمان ملل ثبت شده است. هدف از این کار، به رسمیت شناختن نقش مهم زنان روستایی به ویژه زنان عشایر در توسعه کشاورزی، بهبود امنیت غذایی و ریشه کن کردن فقر روستایی است.

زنان بخش قابل توجهی از نیروی کار کشاورزی، به ویژه کار غیررسمی را شکل می دهند و بخش عمده­­ای از فعالیت‌­های بدون دستمزد و نامرئی در مناطق روستایی بر دوش آنهاست. از اینروست که سهمی انکارناشدنی در تولید محصولات کشاورزی، امنیت غذایی و تغذیه، مدیریت زمین، منابع طبیعی و تاب آوری در حیطه محیط زیست را برعهده دارند. با وجود این، زنان و دختران مناطق روستایی به طور نامتناسب از فقر چند بعدی رنج می برند. موانع ساختاری و هنجارهای تبعیض آمیز اجتماعی همچنان قدرت تصمیم گیری زنان و مشارکت سیاسی زنان در خانواده ها و جوامع روستایی را محدود می­‌کند. بسیاری از زنان و دختران روستایی از خدمات عمومی چون آموزش و مراقبت­‌های بهداشتی بهره اندکی دارند. اگر چه ممکن است زنان کشاورز در مقایسه با مردان، کارآمد و کارآفرین باشند، اما به زمین، اعتبارات، نهاده های کشاورزی، بازارها و زنجیره های کشاورزی با ارزش بالا دسترسی محدودتری دارند و در نتیجه پول کمتری هم برای محصولات تولیدی شان به دست می آورند.

همسو با نیاز جدی به اقدام در برابر تغییرات اقلیمی،  شعار روز جهانی زن روستایی در سال 2019، ناظر به برجسته کردن نقش زنان و دختران روستایی در ایجاد تاب آوری در حوزه محیط زیست است. تغییرات آب و هوایی و خطر فزاینده کاهش منابع طبیعی و کشاورزی، زنان روستایی را در خط مقدم نبرد قرار می دهد. چرا که در سطح جهان، یک سوم زنان در کشاورزی شاغلند؛ سوختهای بازیافتی را جمع آوری می کنند؛ مواد غذایی را به صورت دستی پردازش می کنند و کار تهیه آب  برای بیش از 80٪ از خانوارهای بدون آب لوله کشی، به عهده  زنان و دختران است.  از اینرو است که یکی از موثرترین راههای مقابله با  تهدیدات ناشی از تغییرات آب و هوایی، پرداختن به نابرابری جنسیتی است. زنان توانمند ظرفیت بیشتری برای پاسخگویی به تغییرات اقلیمی، به کارگیری فناوریهای کم کربن، ترویج دانش در مورد تغییرات آب و هوا و ترغیب اقدامات بازدارنده در این خصوص را خواهند داشت.  

زنان روستایی یکی از گروهای هدف اصلی طرح توسعه پایدار روستایی جامعه نیکوکاری ابرار هستند. آموزش٫ توانمندسازی و تسهیل دسترسی برابر به منابع و امکانات ایشان بخش مهمی از فعالیت های این طرح را شکل می دهد. طرح توسعه پایدار روستایی جامعه نیکوکاری ابرار در ۵ استان سیستان و بلوچستان، کردستان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی و همدان  انجام یا در حال انجام است

طرح توسعه پایدار ابرار به دنبال ایجاد اشتغال پایدار مبتنی بر کارآفرینی، افزایش درآمد و بهبود معیشت و بهبود محیط کسب‌وکار روستا است. در این فرایند بهبود وضعیت اجتماعی و فرهنگی و ارتقاء توسعه پایدار انسانی نیز مدنظر است. در تمامی فعالیت‌های ابرار حفظ و احیای منابع پایه روستا شامل آب، خاک و هوا مورد توجه است.

ابرار پس از تجربه موفق توسعه پایدار روستایی در روستای محمدآباد پسکوه استان خراسان جنوبی، اکنون این طرح را به روستاهای کم‌برخوردار دیگر استان‌ها نیز گسترش داده است.