اوکراین و نابودی پروژه منطقه ای پوتین

شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین روز چهارشنبه سخنانی آشنا برای همتای ازبکستانی خود، شوکت میرضیایف که در فرودگاه شهر سمرقند در مرکز ازبکستان منتظر استقبال از او بود، گفت.

شی پس از ورود، به نقل از شاعر قرون وسطایی، علیشیر ناوی که آثارش در ازبکستان بسیار مورد احترام است گفت هیچ چیز بهتر از زندگی در دوستی نیست. به نظر می رسید که میرضیایف این شخص را بسیار ستایش می کند.

اندکی پس از آن، جت ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه نیز در نقطه کانونی سابق جاده ابریشم فرود آمد - اما میرضیایف برای استقبال از او در آنجا نبود و به جای آن عبدالله اوریپوف، نخست وزیر خود را فرستاد.

شی و پوتین برای اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای یک بلوک امنیتی هشت عضوی تحت سلطه چین و روسیه به سمرقند سفر کردند که این هفته نیز از ایران به عنوان عضو کامل استقبال شد. 

اما ناظران می گویند که نقض پروتکل دیپلماتیک توسط میرضیایف نشان دهنده یک تغییر در حیاط خلوت سابق روسیه است، زیرا جنگ در اوکراین بیش از 200 روز طول می کشد و با اتهامات جنایات جنگی و شکست های متعدد نظامی خدشه دار شده است.

با پوتین مانند یک بدهی رفتار می شود نه یک دارایی. علیشیر ایلخاموف، مدیر ازبکستانی الاصل اندیشکده آسیای مرکزی در لندن، به الجزیره گفت: یک بازنده به سادگی قابل تحمل است.

اوج پوتین

درست قبل از حمله به اوکراین در اواخر فوریه، به نظر می رسید پوتین به اوج نفوذ خود بر جمهوری های اتحاد جماهیر شوروی سابق رسیده است.

در ماه ژانویه یک شورش مردمی در قزاقستان، قاسم جومارت توکایف، رئیس جمهور این کشور را مجبور کرد تا از صدها نظامی از سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) به رهبری روسیه دعوت کند تا تهدید تروریستی را سرکوب کند.

در همین حال، تسلط طالبان بر افغانستان در اوت 2021 به روسیه کمک کرد تا نفوذ خود را در بقیه آسیای مرکزی شوروی سابق افزایش دهد.

در سال گذشته، پس از اینکه درگیری بر سر قره باغ کوهستانی به یک جنگ چند هفته ای تبدیل شد و نیروهای آذربایجان بخش های زیادی از خاک را به دست آوردند، روسیه میانجیگری یک توافق صلح بین ارمنستان و آذربایجان عضو سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) بود و هزاران نیروی حافظ صلح را در منطقه مستقر کرد. 

با وجود دیگر پایگاه‌های روسیه در ارمنستان و دو منطقه جداشده گرجستان، این توسعه به این معنی بود که روسیه در هر سه کشور منطقه قفقاز جنوبی که هم مرز با ایران و ترکیه است، پایگاه نظامی پیدا کرده است.

حضور نظامی به مسکو کمک کرد تا بخشی از نفوذ دوران شوروی خود را در خاورمیانه بازیابد، جایی که بمب‌افکن‌های روسی در حمایت از نیروهای بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه در جنگ طولانی‌مدت این کشور بسیار مهم بودند.

کرملین از جنگ سوریه برای تبلیغ تسلیحات جدید خود و افزایش فروش خود استفاده کرد.

و سپس اوکراین اتفاق افتاد.

ببر کاغذی؟

تحلیلگران گفته‌اند که شکست‌های روسیه در اوکراین، همراه با طرد شدن بین‌المللی و تحریم‌های فلج‌کننده، جعبه پاندورا سیاسی را گشود - همانطور که این هفته با تجدید جنگ در قره‌باغ نشان داد.

کوورک اسکانیان، مدرس دانشگاه اکستر انگلیس، به الجزیره گفت: مسکو که در اوکراین ضعیف شده و علاقه ای به حرکت به سمت باکو ندارد، به ویژه که نشان داده است که تمایلی به مداخله مستقیم فراتر از مأموریت حفظ صلح خود در قره باغ ندارد.

توکایف بیان کرد که در ماه ژوئن در حالی که در کنار پوتین نشسته بود، بسیاری را در کرملین خشمگین کرد که کشورش دو کشور جدایی طلب طرفدار روسیه در اوکراین را به رسمیت نمی شناسد.

در همین حال، تحلیلگران گفته اند که معاملات اخیر گزارش شده مسکو برای خرید پهپادهای ساخت ایران و تسلیحات کره شمالی نشان می دهد که مجتمع نظامی-صنعتی این کشور چقدر خسته و به شدت به ریزتراشه های غربی وابسته است.

فشار غرب باعث می شود مسکو به پکن نزدیک شود

حتی قبل از جنگ، روسیه بیشتر از چین به روسیه، به چین نیاز داشت. پس از آغاز جنگ، این وابستگی تنها قوی‌تر شد. 

این وابستگی عمدتاً شامل تغییر مسیر ناامیدکننده دشوار صادرات انرژی از اروپا به چین است و با شروع تحریم های غرب بر واردات فناوری، روسیه به طور فزاینده ای به دانش چین وابسته است.

روسیه به طور کامل از بازار جهانی فناوری جدا شده است و تنها چین باقی مانده است.

اما مشکل بزرگ‌تر این است که سایر کشورهای شوروی سابق نیز به سمت چین متمایل شده‌اند - به‌ویژه در آسیای مرکزی، به قول بوریس یلتسین، سلف پوتین، «زیر شکم نرم» روسیه.

ایگار تیشکویچ، تحلیلگر ساکن کیف در فیس بوک نوشت: ما شاهد تشکیل یک بلوک جدید برای مقابله با ایالات متحده خواهیم بود، اما نه یک بلوک "روس محور" همانطور که کرملین تلاش می کند بلکه در قالب "پکن و رفیقش".

برخی ناظران بر این باورند که کشمکش روسیه در اوکراین نفوذ این کشور در جمهوری‌های شوروی سابق را که قبلاً رو به زوال بوده است بیشتر کرده است. 

به اعتقاد آنها ضعف روسیه در اوکراین باعث شروع فرآیندهایی شبیه به آنچه که باعث فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی شد می شود.