خدای جنگ: کلیسای ارتدکس روسیه در کنار پوتین ایستاده است، اما به چه قیمتی؟

یک سرباز نقابدار، یونیفرم پوش و تفنگدار حرف Z را که نماد مورد تایید کرملین از حمله روسیه به اوکراین است، روی شانه خود دارد. عیسی مسیح، ضعیف و بدون پرخاشگری، درست پشت سر او به تصویر کشیده شده است. هر دو روی بیلبوردی به تصویر کشیده شده اند که روی آن نوشته شده است: «مسیح بر جهنم پیروز شد و روسیه نیز پیروز شد.

این تصویر بخشی از یک نمایشگاه هنری در فضای باز در مرکز مسکو است که مردان روسی را ترغیب می کند تا نام نویسی کنند.

پاتریارک کریل مسکو، رئیس بزرگترین کلیسای مسیحی ارتدوکس جهان که نفوذ آن از مرزهای روسیه فراتر می رود از "حق" کرملین برای شروع جنگ دفاع کرده است. او چند روز پس از آغاز تهاجم در فوریه 2022 گفت که روسیه «حق دارد در کنار نور، در کنار خدای حقیقی بایستد».

این پیرمرد 78 ساله با ریش سفید که به فصاحت و ذکاوت تجاری اش معروف است، به سربازان روسی که در اوکراین علیه ارزش های فاسد غربی می جنگند، نوید نجات ابدی داد.

کریل در آوریل گذشته گفت: هدف [غرب‌ها] این بود که ما را با دست خالی، بدون هیچ جنگی، فریب دهند، بخشی از دنیای خود کنند، ما را با ارزش‌های خود واکسینه کنند.

کلیسای ارتدکس روسیه (ROC) که از سال 2009 توسط کریل اداره می شود، ده ها هزار حوزه در روسیه و جاهای دیگر، از کالیفرنیا تا قزاقستان تا کیف اوکراین، دارد.

اوکراین دومین قلمرو بزرگ متعارف کلیسای ارتدکس روسیه با حدود 12000 انجمن کلیسا بود - و همچنان یکی از ستون های ایدئولوژیک بسیار مهم دولت روسیه است.

هزاران سال پیش، کشیشان ارتدوکس از قسطنطنیه، شاهزاده ولادیمیر را تعمید دادند که دولت او، کیوان روس، مولد اوکراین، بلاروس و روسیه شد. قسطنطنیه که زمانی "روم دوم" نامیده شد، به دست ترکها افتاد و تزارهای روسیه مسکو را "روم سوم" اعلام کردند. از دست دادن سیاسی و قانونی اوکراین، مرکز کیوان روس، این مفهوم را باطل می کند.

کلیسای ارتدکس روسیه امروزی بزرگترین در بین 16 ارتدوکس جهان است که ادعا می کند 100 میلیون روس به عنوان جمعیت خود دارد - اگرچه کارشناسان می گویند که رقم واقعی بسیار کمتر است.

این همچنین ثروتمندترین کلیسای ارتدکس جهان است که میلیون ها یارانه دولتی و کمک های مالی از بازرگانان و مؤمنان دریافت و صدها تجارت معاف از مالیات مانند انتشارات، هتل ها و فروشگاه های جواهرات را اداره می کند.

کریل با تجمل بیگانه نیست. زمانی او با ساعت مچی 30000 دلاری Breguet دیده شد. او با یک جت شخصی و یک لیموزین ضد گلوله سفارشی که توسط نیروهای امنیتی با حقوق کرملین محافظت می شود سفر می کند.

کرملین مشتاقانه هر فرقه مسیحی "رقیب" را مورد آزار و اذیت قرار می دهد - کلیسای ارتدگس روسیه را به نوعی پلیس اخلاقی تبدیل می کند که آزار و اذیت دشمنان ایدئولوژیک و سیاسی را تقدیس می کند.

سرگئی بیزیوکین، فعال اپوزیسیون فراری، گفت که کرملین به حمایت ایدئولوژیک کلیسای ارتدکس روسیه نیاز دارد و به آن امتیازاتی مانند املاک و مستغلات، بودجه دولتی و فرصتی برای نگه داشتن رقبا در یک افسار کوتاه می دهد.

اما نیکولای میتروخین، کارشناس روسیه و عضو دانشگاه برمن آلمان، به الجزیره گفت که مشارکت کلیسای ارتدکس روسیه در جنگ به این معنی است که با چشم انداز از دست دادن شخصیت و نفوذ جهانی خود و کاهش مرزهای خود به مرزهای [ولادیمیر رئیس جمهور روسیه و امپراتوری سیاسی پوتین مواجه است.

در گزارشی مفصل، میتروخین به این نتیجه رسید که حمایت از جنگ پوتین مستقیماً منجر به تقویت نفوذ کوتاه مدت کریل و فرار بیشتر کلیساهای خودمختار می شود. 

کریل به حدود 20000 روحانی از بالتیک تا اقیانوس آرام دستور داد تا دعای "برای صلح" را برپا کنند - و از اهل حوزه خود خواست از هر خطبه ای که طرفدار اوکراین می دانند شکایت کنند. 

پدر آندری کوردوچکین قربانی یکی از این شکایت ها شد. 

این متکلم تحصیل کرده آکسفورد دو دهه را به خدمت به کلیسای خود در مادرید، پایتخت اسپانیا گذراند.

کلیسای مریم مقدس مجدلیه با دیوارهای سفید و گنبدی طلایی که او بر ساخت آن نظارت داشت، توسط نوادگان تزار رومانوف که جایگزین فرزندان شاهزاده ولادیمیر کیوان شدند، تأیید شد.

اما پیروان کوردوچکین عمدتاً متشکل از مهاجران کارگر اوکراینی بود که در کنار مؤمنانی از گرجستان، مولداوی و بلغارستان نماز می خواندند.

تعداد بسیار کمی از اعضای محله او در یک کمپین آنلاین علیه او شرکت کردند که در نهایت با درخواستی به کریل در نوامبر انجام شد. پیرو شکایت کردوچکین جنگ را محکوم کرد و گفت که نماد Z به معنای "زامبی" است.

این کشیش 46 ساله حوزه خود و حوزه قضایی کلیسای ترتدکس روسیه را به پاتریارک قسطنطنیه مستقر در استانبول ترک کرد و برای از سرگیری مطالعات الهیات به آلمان نقل مکان کرد.

اما او هنوز در مورد سرنوشت حوزه خود - و ارتدکس در روسیه - ناراحت است.

کوردوچکین فکر می‌کند که کریل و پوتین به احترام «خدای جنگ» که ارتباط چندانی با پیام مسیحیت ندارد، تجاوز کردند. کوردوچکین به الجزیره گفت: این خدا بی‌آزار نیست، این خدا قربانی‌های انسانی می‌خواهد و مشکل این است که او هرگز سیر نمی‌شود.

او یکی از تقریباً 300 روحانی روسی بود که در مارس 2022 طومار ضد جنگی را امضا کردند. تقریباً همه آنها مورد آزار و اذیت قرار گرفته اند، در حالی که سایر کشیش های ضدجنگ به دلیل خانواده های پرجمعیت و نداشتن شغل سکولار برای عقب نشینی در موقعیتی نامطمئن هستند.

یک کشیش مخالف که در روسیه زندگی می‌کند، اما طومار را امضا نکرد، گفت: «من با تمام خانواده‌ام بدون کار و جایی برای زندگی در سرما بیرون می‌ مانم. او از ترس امنیت خود نام خانوادگی و مکان دقیق خود را پنهان کرد.

طالبان ارتدکس

پس از فروپاشی رسمی اتحاد جماهیر شوروی بی‌خدا در سال 1991، ده‌ها میلیون روس ایمان ارتدکس پدران خود را پذیرفتند.

این زمان یک تحول بزرگ بود، با انتظارات بزرگ. کردوچکین به یاد می آورد که بسیاری از مردم در آن زمان از نظر معنوی دوباره متولد شدند.

اما پس از روی کار آمدن پوتین در سال 2000، جنبش احیا شده بتدریج به سمت خط حزبی او متمایل شد و چشم خود را بر روی اقدامات نامطلوب مانند حذف مزایای سالمندان، بزرگترین گروه مؤمنان، بست. 

روحانیون آن موشک‌های هسته‌ای را تقدیس کردند و آنها را «فرشته‌های نگهبان» روسیه نامیدند و آزار و اذیت مخالفان را برکت دادند.

آنها ازدواج همجنس‌گرایان، سقط جنین، آموزش جنسی و برنامه‌های پیشگیری از اچ‌آی‌وی را محکوم کردند.

پدر گلب یاکونین، که پنج سال را به دلیل مستندسازی آزار و شکنجه مومنان در زندان های شوروی گذراند، در سال 2012 به یک خبرنگار گفت: آنها به سمت طالبان ارتدکس متحول شده اند. 

در سال 1991، یاکونین رهبری یک کمیسیون پارلمانی را برعهده داشت که اسنادی را منتشر کرد که در آن پاتریارک آینده کریل و سایر سلسله مراتب را به عنوان خبررسان KGB فهرست می کرد.

کلیسا یاکونین را خلع و تکفیر کرد و مهاجمان ناشناس او را چندین بار کتک زدند.

او گفت که پوتین "مسائل معنوی را به طور مستقل تفسیر می کند در حالی که کلیسا به عنوان مترجم عمل می کند."

درگیری با پاپ

با این حال، کارشناسان می گویند که اطاعت و جنگ طلبی در حال حاضر نفوذ کلیسای ارتدکس روسیه را در جمهوری های شوروی سابق و در میان مهاجران روسی در سراسر جهان از بین می برد.

جنگ کریل توسط شورای مقدس، هیئت حاکمه اسمی کلیسای ارتدکس روسیه که متشکل از سلسله مراتب روسی و رهبران کلیساهای خودمختار اما غیر مستقل در اوکراین، بلاروس، مولداوی و آسیای مرکزی است، تأیید نشد.

تنها ونیامین متروپولیتن بلاروس در آگوست 2022 گفت که غرب "رژیم نازی امروزی" در اوکراین را تایید می کند.

شورای مقدس در محکوم کردن خشونت کریل کوتاهی کرد - در حالی که دیگر مراجع ارتدوکس، از جمله پاتریارک قسطنطنیه، آن را محکوم کردند.

در سال 2019، پاتریارک آن بارتولمیوس تأسیس کلیسای ارتدکس اوکراین مستقل از کریل را تأیید کرد. کلیسای «قدیمی‌تر» اوکراین بیشتر بخش‌های حوزه خود را حفظ کرد، اما در ماه مه 2022 روابط خود را با کلیسای ارتدکس روسیه قطع کرد.

کلیساهای لتونی و لیتوانی از این روند پیروی کردند.

کریل حتی پس از تلاش برای متقاعد کردن پاپ فرانسیس که جنگ موجه است، با او درگیر شد. 

من 40 دقیقه با کریل در زوم صحبت کردم. پاپ فرانسیس در مارس 2022 به یک روزنامه ایتالیایی گفت: در 20 دقیقه اول، او از روی کاغذی که در دست داشت، همه دلایلی را خواند که تهاجم روسیه را توجیه می کند.